Пирӗн ҫӗршыври чӑваш чӗлхи тӗпчевҫисем

Ефимов Юрий Филиппович (24.10.1941–07.01.1998)

Чӗлхеҫӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ.

Чӑваш Республикин Шупашкар районне кӗрекен Ҫӗньял Покровски ялӗнче ҫуралнӑ. 1959 ҫ. Ишлей вӑтам шкулӗнчен вӗренсе тухнӑ. 1965 ҫ. Чӑваш патшалӑх педагогика институчӗн историпе филологи факультетне «Вырӑc чӗлхипе литератури тата чӑваш чӗлхипе литератури» специальноҫпа вӗҫленӗ.

1967–1970 ҫҫ. учительте, «Пионер сасси» хаҫат редакцийӗн пай пуҫлӑхӗнче тата литература ӗҫлевҫинче, 1970–1972 ҫҫ. Чӑваш телевиденийӗн редакторӗнче ӗҫленӗ.

1972–1975 ҫҫ. CCCР Ӑcлӑлӑх академийӗн Чӗлхе пӗлӗвӗн институтӗнче аспирантурӑра вӗреннӗ. 1978 ҫ. Алма–Атара «Лексико–грамматические особенности чувашских пословиц и поговорок» темӑпа кандидат диссертацине хӳтӗленӗ. Аспирантура хыҫҫӑн Чӑваш АССР Министрсен Канашӗ ҫумӗнчи Ӑcлӑлӑх тӗпчев институчӗн чӗлхе пайӗнче аслӑ наука сотрудникӗ пулса ӗҫленӗ.

1979–1991 ҫҫ. Чӑваш патшалӑх педагогика институчӗн методика кафедринче аслӑ преподавательте, ятарлӑ пӗлӳ паракан училищӗре тата вӑтам шкулта вӗрентӳҫӗре тӑрӑшнӑ. 1991 ҫ. Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑcлӑлӑхӗсен институчӗн чӗлхе пӗлӗвӗн пайне таврӑннӑ. 1992–1996 ҫҫ. ӑнлантуру cловарьне хатӗрлекенсен ушкӑнне ертсе пынӑ, лексикографи ыйтӑвӗсене тӗпченӗ, уйрӑм саспаллипе словарь валли статьясем ҫырнӑ.

Уйрӑм кӗнекисем
  • Лексико-грамматические особенности чувашских пословиц и поговорок : автореф. дис. на соиск. учен. степ. канд. филолог. наук : спец. (10. 02. 06) - Тюркские языки / редактор Ю. Ф. Ефимов. – Алма-Ата : [б. и.], 1978. – 19 с. http://elbibw.nbchr.ru/ellib/avds/avds_1_Efimov_JU_F.pdf
Статйисeм
  • Ваттисен сӑмахӗсемпе каларӑшӗсем – илемлӗ литература чӗлхине сӑнарлӑх кӳрекен мелсем // О чувашской литературе / НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1977. Вып. 77. C. 51–65.
  • Синонимсен илемлӗ литература чӗлхинчи вырӑнӗ // Чӑваш илемлӗ литература чӗлхи: Ст. пуххи // Чӑваш АССР Министрсен Совечӗ ҫумӗнчи чӗлхе, лит., истори тата экономика наукисен тӗпчев ин–чӗ. Шупашкар, 1978. C. 151–170.
  • Проза чӗлхи типтерлӗ пултӑр // Чӗлхене нормӑлас ыйтусем / Чӑваш АССР Министрсен Совечӗ ҫумӗнчи чӗлхе, лит., истори тата экономика наукисен тӗпчев ин–чӗ. Шупашкар, 1985. С. 45–62.
  • Вырӑнлӑ сӑмах витӗмлӗхӗ: хальхи прозӑри пуплев тата калаҫу сӑмахӗсем пирки // Тӑван Атӑл. 1986. № 12. С. 66–69.
  • Ӑнлантару словарӗнчи пулӑшу сӑмахӗсем // Чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗ: Ст. пуххи / Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен ин–чӗ. Шупашкар, 1999. С. 70–93.
  • Ӑнлантару словарӗнчи терминсем // Ҫавӑнтах. С. 84.
  • Иккӗмӗшле сӑмахсене ӑнлантарассин уйрӑмлӑхӗсем / Ю. Ф. Ефимов // Чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗ : статьясен пуххи. – Шупашкар, 2006. – 2-мӗш кӑларӑм. – С. 108-131. – Библиогр. статьясен вӗҫӗнче.
  • Омонимсен словарьти вырӑнӗ / Ю. Ф. Ефимов // Чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗ : статьясен пуххи. – Шупашкар, 2006. – 2-мӗш кӑларӑм. – С. 131-144. – Библиогр. статья вӗҫӗнче.
    • * * *
  • Некоторые наблюдения над лексической синонимией чувашских пословиц и поговорок // Чувашский язык, литература и фольклор: Сб. ст. / НИИ при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1974. Вып. 4. С. 109–118.
  • О двух типах простых предложений в языке чувашских пословиц // Уровни языка и их анализ. М., 1976. С. 78–88.
  • Из наблюдений над вариантностью пословично–поговорочных выражений в чувашском языке // Вопросы истории и грамматики чувашского языка / НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1977. Вып. 74. С. 69–83.
  • Из истории становления сценической речи в чувашском театре // Актуальные вопросы истории и теории чувашского искусства / НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1979. Вып. 90. С. 94–103.
  • О татаризмах в чувашском языке // Актуальные вопросы чувашского языкознания: (Тез. докл. и сообщений на науч. cессии, посвящ. 100–летию В.Г. Eгорова) / НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1980. С. 17–18.
  • Из наблюдений над разговорно–просторечной лексикой современной чувашской прозы // Исследования по лексикологии и фразеологии чувашского языка: [Cб. cт.] / НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР. Чебоксары, 1982. С. 92–108.
  • Проблемы лексикографии // Вестн. Чуваш. Нац. Академии. 1994. № 2. С. 191–195.
  • О некоторых топонимах в истоках реки Унги / Ю. Ф. Ефимов. // Ономастика и языки Урало - Поволжья : материалы регион. конф. (Чебоксары, 13-14 нояб. 1997 г.). – Чебоксары, 2002. – С. 100-102.
Пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-­хӗлӗ
  • Юрий Филиппович Eфимов. (Ĕҫтешӗмӗре асӑнса): Хурлӑх сӑмахӗ // Чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗ: Ст. пуххи / Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен ин–чӗ Шупашкар, 1999. С. 170–171.
  • Степанов Г. Чӗлхеҫе халалланӑ ӑслӑлӑлӑх вулавӗ иртрӗ // Хыпар. 2001. 30 чӳк.
  • Ефимов Юрий Филиппович // Чăваш чĕлхи тĕпчевçисем : биобиблиографи указателĕ. – Шупашкар, 2006. – С. 96-98.
    • * * *
  • Павлов Л.П. Eфимов Юрий Филиппович // Павлов Л.П. Сторона моя Чебоксарская: (Материалы по истории Чебоксар. р–на Чуваш. Респ.) / Л.П. Павлов, В.П. Станьял. Кугеси, 1997. С. 389.

каялла