Пирӗн ҫӗршыври чӑваш чӗлхи тӗпчевҫисем
Лукоянов Гeральд Васильeвич (16.09.1935-22.03.2001)
Чӗлхеҫӗ, педагог, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ (1978).
Чӑваш Республикин Муркаш районне кӗрекен Мишер ялӗнче ҫуралнӑ. 1943–1950 ҫҫ. Мӑн Хураҫкари 7 ҫул вӗренмелли шкулта, 1950–1953 ҫҫ. Мӑн Сӗнтӗрти вӑтам шкулта вӗреннӗ.
1953–1957, 1962–1965 ҫҫ. Чӑваш патшалӑх педагогика институчӗн чӑваш тата вырӑс чӗлхипе литературин уйрӑмӗсенче пӗлӳ пухнӑ. 1969–1972 ҫҫ. Чӑваш патшалӑх университетӗнче аспирантурӑра вӗреннӗ.
1957 ҫ. пуҫласа шкулта, институтра, хаҫат редакцийӗнче, кӗнеке издательствинче ӗҫленӗ.
1977 ҫ. «Марийские лексические заимствования и их фонетическое освоение в чувашском языке» темӑпа диссертацине ӑнӑҫлӑ хӳтӗлесе филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ ятне тивӗҫнӗ.
Паллӑрах ӗҫӗсем: «Марийские заимствования в чувашском языке», «Чăваш чĕлхи: 3 класра вĕренмелли кĕнеке» (Чувашский язык), «Тăван литература: 4-мĕш класс валли» (Родная речь) (в соавт.), «Тăван литература: V класс» (в соавт.), «Чăваш чĕлхи: IV класс» (в соавт.), чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентмелли шкул программисемпе методика кӑтартӑвӗсем т.ыт.те.
Уйрӑм кӑларӑмӗсем
- Чӑваш чӗлхи: Пуҫламӑш шкулӑн 3–мӗш класра вӗренмелли кӗнеке / Н.А. Резюков, Г.В. Лукоянов. Шупашкар: Чӑвашиздат, 1965. 108 с.: ил.
Чувашский язык: для 3 кл. начальной школы.
Ҫавах (То же). 2–мӗш изд. 1967. 108 с.
Ҫавах (То же). 3–мӗш изд. 1967. 108 с.
Ҫавах (То же). 4–мӗш изд. 1968. 119 с.
Ҫавах (То же). 5–мӗш изд. 1969. 119 с.
Ҫавах (То же). 6–мӗш изд. 1970. 119 с.
Ҫавах (То же). 7–мӗш изд. 1971. 111 с. - Тӑван литература: 4–мӗш класс валли / Г.В. Лукоянов, И.И. Одюков. Шупашкар: Чӑвашиздат, 1970.
Чувашская литература: для 4 кл.
Ҫавах (То же). 2–мӗш изд. 1971. 240 с. ил.
Ҫавах (То же). 3–мӗш изд. 1972. 240 с.
Ҫавах (То же). 4–мӗш изд. 1973. 240 с.
Ҫавах (То же). 5–мӗш изд. 1974. 240 с.
Ҫавах (То же). 6–мӗш изд. 1975. 239 с.
Ҫавах (То же). 7–мӗш изд. 1976. 232 с.
Ҫавах (То же). 8–мӗш изд. 1977. 224 с.
Ҫавах (То же). 9–мӗш изд. 1977. 224 с.
Ҫавах (То же). 10–мӗш изд. 1979. 216 с.
Ҫавах (То же). 11–мӗш изд. 1980. 216 с. - Тӑваттӑмӗш класра «Тӑван литература» кӗнекепе ӗҫлемелли методика кӑтартӑвӗсем. Шупашкар: Чӑвашиздат, 1970. 28 с.
Методические указания к учебнику-хрестоматии "Родная литература" для 4 кл. - Пиллӗкмӗш класра «Чӑваш чӗлхи» кӗнекепе ӗҫлемелли методика кӑтартӑвӗсем / Г.В. Лукоянов, С.П. Юшков. Шупашкар: Чӑвашиздат, 1971. 36 с.
Методические указания к работе по чувашскому языку в 5-ом классе. - Чӑваш чӗлхи. Морфологи: 5–6 классем валли / Г.В. Лукоянов, С.С. Самсонова, С.П. Юшков. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1971. 175 с.
Чувашский язык. Морфология: для 5-6 кл.
Ҫавах (То же). 2–мӗш изд. 1972. 256 с. ил.
Ҫавах (То же). 3–мӗш изд. 1973. 256 с.
Ҫавах (То же). 4–мӗш изд. 1974. 256 с.
Ҫавах (То же). 5–мӗш изд. 1975. 223 с.
Ҫавах (То же). 6–мӗш изд. 1976. 223 с.
Ҫавах (То же). 7–мӗш изд. 1977. 223 с.
Ҫавах (То же). 8–мӗш изд. 1979. 223 с. - Чӑваш чӗлхи: 3–мӗш класра вӗренмелли кӗнеке. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1972. 128 с.
Чувашский язык: Учебник для 3 кл.
Ҫавах (То же). 2–мӗш изд. 1973. 128 с. ил.
Ҫавах (То же). 3–мӗш изд. 1974. 128 с. ил.
Ҫавах (То же). 4–мӗш изд. 1975. 128 с.
Ҫавах (То же). 5–мӗш изд. 1976. 128 с. - Чӑваш чӗлхи: 3–мӗш класс валли / Г.В. Лукоянов, Ю.М. Виноградов, Н.И. Мироваева. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1978. 120 с.
Чувашский язык: 3 кл.
Ҫавах (То же). 8–мӗш изд. 1979. 120 с. - «Чӑваш чӗлхи» кӗнекепе ӗҫлемелли кӑтартусем: 3–мӗш класс валли. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1972. 64 с.
Методические указания к учебнику "Чувашский язык" для 3 кл. - 4 класра чӑваш чӗлхи вӗрентесси: Методика пособийӗ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1982. 99 с.
Обучение чувашскому языку в 4-ом классе: Методическое пособие.
Ҫавах (То же). 2–мӗш. кӑларӑм. 1985. 96 с. - Тӑван литература: 4–мӗш класс валли. 12–мӗш кӑларӑм. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1983. 335 с.
Чувашская литература: для 4 кл.
Ҫавах (То же). 13–мӗш кӑларӑм. 1988. 295 с. - Чӑваш чӗлхи: 3 класс валли / Хатӗрлекенӗсем: Г.В. Лукоянов, Ю.М. Виноградов. Хушса ҫӗнетнӗ 3–мӗш кӑларӑм. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1983. 144 с.
Чувашский язык : для 3 кл. - Виҫҫӗмӗш класра чӑваш чӗлхи вӗрентесси: «Чӑваш чӗлхи» кӗнекепе ӗҫлемелли методика кӑтартӑвӗсем / Г.В. Лукоянов, Ю.М. Виноградов. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1984. 71 с.
Обучение чувашскому языку в 3-м классе. - Савӑнӑҫ кӗнеки: Чӑваш чӗлхи учебникӗ: Вырӑс шкулӗн 1–мӗш класӗ валли. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1986. 96 с.
Книга радости: Учебник чувашского языка для 1 кл. русской школы.
Ҫавах. Хушса ҫӗнетнӗ 2–мӗш кӑларӑм. 1988. - Ҫеҫпӗл: Хушма вулав кӗнеки. 1–мӗш класс валли / Г.В. Лукоянов, Н.Н. Маслова. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1986. 176 с.
Подснежник. Хрестоматия для 1 кл.
Ҫавах. Хушса ҫӗнетнӗ 2–мӗш. кӑларӑм. 1989. 192 с.
Ҫавах. Хушса ҫӗнетнӗ 3–мӗш кӑларӑм. 2000. - Вырӑс шкулӗнче чӑваш чӗлхине вӗрентесси: 1–мӗш класс: «Савӑнӑҫ кӗнекипе» ӗҫлемелли методика кӑтартӑвӗсем. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1987. 64 с.
Обучение чувашскому языку в русской школе. 1 кл. - Тӑван чӗлхе: Вырӑс шкулӗн 2–мӗш класӗ валли. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1987. 191 с.
Чувашский язык : для 2 кл. русской школы. - Вырӑс шкулӗнче чӑваш чӗлхине вӗрентмелли методика кӑтартӑвӗсем: 1–3 кл. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1988. 64 с.
Методические указания для обучения чувашского языка в русской школе. - Ҫыру тетрачӗ: 1–мӗш класс. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1988. 31 с.
Пропись : для 1 кл.
Ҫавах (То же). 1990. 32 с. - Чӑваш сӑмахӗ: Учеб.–хрестомати: Вырӑс шкулӗн 3–мӗш класӗ валли. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1988. 254 с.
Чувашское слово. Хрестоматия для 3 кл. - Чӑваш сӑмахӗ: Учеб.–хрестомати: Вырӑс шкулӗн 4–мӗш класӗ валли. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1989. 270 с.
Чувашское слово. Хрестоматия для 4 кл. - Чӑваш сӑмахӗ: Учеб.–хрестомати: Вырӑс шкулӗн 5–мӗш класӗ валли. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1990. 237 с.
Чувашское слово. Хрестоматия для 5 кл. - Чӑваш сӑмахӗ: Учеб.–хрестомати: Вырӑс шкулӗн 6–мӗш класӗ валли / Г.В. Лукоянов, С.П. Юшков. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1990. 237 с.
Чувашское слово. Хрестоматия для 6 кл. - Чӑваш сӑмахӗ: Учеб.–хрестомати: Вырӑс шкулӗн 7–мӗш класӗ валли / Г.В. Лукоянов, С.П. Юшков. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1991. 271 с.
Чувашское слово. Хрестоматия для 7 кл. - Тӑван литература: Учеб.–хрестомати: 5–мӗш класӗ валли. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1991. 256 с.
Родная литература. Хрестоматия для 5 кл. - Чӑваш чӗлхи: 4 класс валли / Хатӗрлекенӗсем: Г.В. Лукоянов, Ю.М. Виноградов. Хушса ҫӗнетнӗ 5–мӗш кӑларӑм. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1992. 120 c.
Чувашский язык для 4 кл. - Тӑван литература: 5 класс валли / Хатӗрлекенӗсем: Г.В. Лукоянов, В.Н. Пушкин. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1998. 479 с.
Родная литература для 5 кл. - Чӑваш чӗлхи: 4 класс валли / Г.В. Лукоянов, Ю.М. Виноградов, А.Р. Кульева. 2000. 223 с.
Чувашский язык для 4 кл. - Марийские заимствования в чувашском языке / Чуваш. ин–т усовершенствования учителей; Ответ. ред. С.П. Горский. Чебоксары: Чуваш. кн. изд–во, 1974. 119 с.
- Учимся говорить по–чувашски: Пособие для русскоязычных учащихся мл. кл. Чебоксары: Чуваш. кн. изд–во, 1996. 191 с.
Пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ
- Геральд Лукоянов: [Буклет]. Шупашкар, 2000. [4 c.: фот.].
- Геральд Васильевич Лукоянов: Библиогр. справочникӗ / Пухса хатӗрлекенӗ В.И. Димитриев. Шупашкар: Кӳкеҫ. изд–во ҫурчӗ, 2001. 63 с.
- Юшков С. Тӗплӗнрех хатӗрлемелле пулнӑ / С. Юшков // Коммунизм ялавӗ. 1982. 11 нояб. Рец.: 4 класра чӑваш чӗлхи вӗрентесси: Методика пособийӗ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1982. 99 с.
- Кушманов Н. Ачасем валли парне / Н. Кушманов // Коммунизм ялавӗ. 1986. 29 авг. Рец.: Савӑнӑҫ кӗнеки: Чӑваш чӗлхи учебникӗ: Вырӑс шкулӗн 1–мӗш класӗ валли. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд–ви, 1986. 96 с.
- Дмитриев В. Чӑвашла калаҫма вӗрентекен кӗнеке / В. Димитриев // Хыпар. 1997. 22 кӑрлач. Ҫавах // Чӑваш ен. 1997. 18–25 кӑрлач (№ 3).
- Лукоянов Геральд Васильевич // Чăваш чĕлхи тĕпчевçисем : биобиблиографи указателĕ. – Шупашкар, 2006. – С. 129-132.
- Дегтярев, Г. А. Ҫивӗч ӑслӑ кӗнекеҫӗ : [75 ҫул ҫитнӗ май] / Г. А. Дегтярев // Хыпар. – 2010. – 16 юпа. – С. 14.
- Исаев, Ю. Н. Лукоянов Геральд Васильевич : (80 ҫул тултарнӑ май) / Ю. Н. Исаев, А. В. Кузнецов // Чӑваш чӗлхи, литератури, халӑх сӑмахлӑхӗ : статьясен пуххи / [А. В. Кузнецов пухса хатӗрленӗ, редакторӗ]. – Шупашкар, 2015. – С. 250-253.