Ют ҫӗршыври чӑваш чӗлхи тӗпчевҫисем

Йӳдже Нури (15.02.1942)

 

Ӑслӑлӑх докторӗ, профессор.

Турккӑ Республикин Мерсин хутлӑхне кӗрекен Доганчай (Doрanҫay) ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Малтан Адана хулин лицейӗнче вӗреннӗ, каярах 1963–1967 ҫҫ. Стамбул университечӗн этеплӗх факультетӗнче Р.Р. Арат, А. Джафер–оглу, А.Н. Тарлан, Х. Риттер, А. Атеш, З.В. Тоган профессорсем патӗнче пӗлӳ илнӗ, кунсӑр пуҫне арабпа перс уйрӑмӗнче лекци итленӗ. 1968 ҫ. Турккӑ Республикин халӑха вӗрентес ӗҫ министерстви йӗркеленӗ суйлавра ҫӗнтерсе тӗпчев ӑсталӑхне ӳстерес тӗллевпе Германие Гёттингенпа Майнц университетне стажировкӑна кайнӑ, Й. Бенцинг, Г. Дёрфер тюркологсем, В. Хинц иранист, E.Л. Рапп африканист патӗнче вӗреннӗ. Чӑваш чӗлхипе кӑсӑкланма пуҫласси шӑпах та ҫак тапхӑрпа ҫыхӑннӑ, Й. Бенцинг витӗмӗпе пулса пынӑ.
1973 ҫ. Майнц хулинче «Gerundien im Tьrkischen» («Тӗрӗк чӗлхинчи герундий») доктор диссертацине хӳтӗленӗ.
Турккӑ чӗлхин вырӑнти калаҫӑвӗсене, хальхи литература чӗлхин грамматикине, тӗрӗк авалхи ҫырулӑхне тӗпчесе, ытти тӗрӗк халӑхӗн сӑмах культурине тишкерсе ҫӗре яхӑн пысӑк ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырнӑ.
Хальхи вӑхӑтра Н. Йӳдже Стамбул университечӗн этеплӗх факультетӗнче ӗҫлет.


Статйисeм
  • Einige Bemerkungen über tschuwaschische Sprichwörter // CAY XXIV / 1–2. Wisbaden,1980. S. 133–137.
    • Чӑваш ваттисен сӑмахӗсем.
  • 1998. Ҫавах // ZDMG 130/3. Wisbaden,1980. S. 453–457.
  • Ҫuvaşҫаile Türkiye Tьrkзesi arasэndaki mьnasebetler (1) // Milli Tьrkoloji Kongresi, Istanbul 6–9 Şubat 1978, Istanbul. Birinci Milli Tьrkoloji Kongresi – Tebliрler. Istanbul, 1980. S. 51–54.
    • Чӑвашпа турккӑ чӗлхин ҫыхӑнӑвӗ (1).
  • Ҫuvaş folklorunda islâmî unsurlar // Milletlerarasi Türk Folklor Kongresi Bildirileri Cilt I (Kültürve Turizm Bakanlэрэ, Millî Folklor Araştэrma Dairesi Yayэnlarэ. Ankara 1982). B. 323–327.
    • Чӑваш сӑмахлӑхӗнчи ислам йӗрӗ.
  • Türk şîvelerindeki ata sözlerinde uygunluk // Türk Kültürü Arastэrmalari: Prof. Dr. Faruk Kadri Timurtaşӑ эn Hвtэrasэna Armaрan. Ankara, 1983. B. 306–311.
    • Тӗрӗк халӑхӗсен ваттисен сӑмахӗсенчи пӗрпеклӗх.
  • Ҫавах // Тürk Dьnyasэ Arastэrmalari 27: Faruk K. Timurtaşӑ a Armaрan. Istandul, 1983. B. 263–268.
  • Tьrk dilinin Ural–Altay dilleri arasэndakiyeri // Islam Ansiklopedisi 12/2. Istanbul, 1987. B. 445–456.
    • Урал–Алтай ҫемйинчи тӗрӗк чӗлхисен вырӑнӗ.
  • Tьrk dili ve lehҫeleri // Islam Ansiklopedisi 12/2. Istanbul, 1987. B. 468–530.
    • Тӗрӗк чӗлхисемпе вырӑнти калаҫӑвӗсем.
  • Bulgar // TDIA V / Fas. 46. Istanbul, 1992. B. 390–391.
    • Пӑлхарсем.
  • Ҫuvaşlar // TDIA VII / Fas. 58. Istanbul, Aрustos 1993.B. 388–392.
    • Чӑвашсем.
  • Coрrafya, tarih, halkiyat, dil ve edebiyatbakэmэndan Ҫuvaşlar. 17 Sayfa // TDAY Belleten 1994' te basэlэyor.
    • Чӑвашсем: географийӗ, историйӗ, халӑх пӗлӗвӗ, чӗлхи тата литератури тӑрӑх.
Пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-­хӗлӗ
  • Йӳдже Нури // Чӑваш чӗлхи тӗпчевҫисем : биобиблографи указателӗ / Чӑваш Республикин Наци библиотеки ; [хатӗрл.: Г. А. Деменцова т. ыт. те]. Шупашкар, 2006. С. 242-243.

каялла